TİK NASIL BİR BOZUKLUKTUR?

Çocuklarda görülen; aniden ortaya çıkan, tekrarlayıcı, istem dışı, amaca yönelik olmayan, bir süre için iradeyle kontrol altına alınıp akabinde tekrarlayan; göz kırpma, burun çekme, boğazını temizleme, öksürme, hırıldama gibi garip hareket ve ses çıkarmalar, tik olarak adlandırılırlar.

Benzeri şekilde bir yerinin kaşınması hissi, burnunun tahriş olması hissi gibi duyusal tikler de vardır.

4 ila 8 yaşları arasındaki çocuklarda tiklere rastlama olasılığı oldukça yüksektir.

Hafif şiddette olanlar her ortamda ortaya çıkmayabilir. Sadece yakından tanıyan kişilerin fark etmesi daha kolaydır.

Orta şiddetli vakalarda bacaklar gibi diğer kas grupları da olaya dahil olur. Omuz oynatma, göz kırpma, ağız ve burun oynatma en sık ortaya çıkan motor tikler arasındadır.

Şiddetli vakalarda ise tikler biraz karmaşık hale gelmektedir. Örneğin kol savurma, tekme atma, sıçrama, havlama, sözcük ve hecelerin tekrarı, kısa deyimlerin kullanılması görülebilir.

Ses çıkarma şeklindeki tikler diğer vücut hareketleri ile ilgili tiklerle birlikte görülürse “Tourette Sendromu” adı verilen özel bir durumdan bahsedilir. Erkeklerde kızlara oranla üç dört kat daha fazla görülür. La Tourette hastalığı on binde 3 ila 5 arasında olacak şekilde nadir olarak görülür. Genetik olarak geçiş gösteren bir nöropsikiyatrik hastalık olan La Tourette Bozukluğunda, 18 yaşından önce başlayacak şekilde, aynı zamanda ortaya çıkmasa da hastalık esnasında zaman zaman hem çoğul motor hem de bir veya birden fazla vokal tik görülür. Tiklerin sıklığı artıp azalabilir ancak tanı konabilmesi için ilk başladığından beri, bir yıldan uzun sürmelidir.

TİKLERİN SEBEPLERİ

Genetik geçiş söz konusudur. Beynin, hareket ve duygulanımını düzenleyen yolaklarında iletiyi sağlayan dopamin isimli kimyasal maddenin yoğunluğu veya etkileşimi ile ilgili sorunların tiklere yol açtığı bilinmektedir.

• Stres (Tik belirtileri gerginlik veren bir ortam sonrasında artar)
• Aşırı kontrolcü, titiz, otoriter ve baskıcı tutum
• Çocuğa yönelik ilgi ve sevgi azlığı
• Çocuğun davranışlarının eleştirilmesi
• Çocuktan performansının, yeteneklerinin üstünde bir şeyler beklenmesi
• Akranları veya kardeşleri ile kıyaslanması
• Aile içinde sorunlar, geçimsizlikler
• Kardeş kıskançlığı
• Güvensiz ve kaygı veren ortam
• Kişilik özellikleri olarak, ürkek, titiz, aşırı duygusal, endişeli çocuklarda tikler daha uzun devam etmektedir.

 

TİK BOZUKLUKLARINDA AİLENİN YAKLAŞIMI NASIL OLMALIDIR?

Ailelerin tik bozukluğu olan çocuklara sürekli uyarıda bulunmasının tik bozukluğunu ortadan kaldırmadığını ve sorunu daha karmaşık bir hale getirir. Çocuklar tiklerini kısa süreli durdurabilirler, baskılayabilirler. Örneğin bazen okulda hiç yapmayabilirler ya da ben istersem bunu yapmayabilirim diyebilirler. Bu söylemler aileleri yanıltabilmektedir. Bu durum ailelerde ‘Çocuk isterse tikini yapmaz, kasten yapıyor’ gibi bir algıya sebep olabiliyor.

 Fakat tikler kısa süreli bastırılabilir fakat uzun vadede bastırılamaz profesyonel dstek almak gereklidir.

Çocuğun detaylı değerlendirilmesi, tiklerin altında yatan nedenlerin araştırılması, tik bozukluğuna eşlik eden herhangi bir başka durumun olup olmadığının saptanması çok önemlidir.

TEDAVİ

Tikleri söndürmede aile, öğretmen ve tedavi ekibinin iş birliği içinde olması önemlidir. Anne, baba, öğretmenin çocuğa destek olması, çocuğun tiklerinin istemli olmadığını kabullenmesi gereklidir. Çocuğa sevildiği hissettirilerek, olumlu benlik algısı ve kendine güven duygusunun geliştirilmesi sağlanmalıdır. Tedavide, çocuğun benlik saygısının arttırılması, aile içi ilişkilerin iyileştirilmesi, stresin azaltılması önemlidir. Tikler kronikleşmişse ilaç tedavisi de eklenmelidir.